آيين نامه اجرايي قانون حمايت از كودكان و نوجوانان بي سرپرست و بدسرپرست مصوب ۱۳۹۴/۰۴/۱۴ هيات وزيران

آيين نامه اجرايي قانون حمايت از كودكان و نوجوانان بي سرپرست و بدسرپرست

مصوب ۱۳۹۴/۰۴/۱۴ هيات وزيران

هيأت وزيران در جلسه ۱۴ /۴ /۱۳۹۴ به پيشنهاد وزارتخانه هاي تعاون، كار و رفاه اجتماعي، دادگستري و كشور و به استناد ماده (۳۶) قانون حمايت از كودكان و نوجوانان بي سرپرست و بدسرپرست – مصوب ۱۳۹۲-، آيين نامه اجرايي قانون ياد شده را به شرح زير تصويب كرد:

آيين نامه اجرايي قانون حمايت از كودكان و نوجوانان بي سرپرست و بدسرپرست
مصوب ۱۳۹۴/۰۴/۱۴

ماده ۱ – در اين آيين نامه اصطلاحات زير در معاني مشروح مربوط به كار مي روند:
الف – قانون: قانون حمايت از كودكان و نوجوانان بي سرپرست و بدسرپرست – مصوب ۱۳۹۲ –
ب – سازمان: سازمان بهزيستي كشور
پ – دادگاه صالح: دادگاه صادركننده قرار يا حكم قطعي سرپرستي
ت – كودك يا نوجوان: كودك يا نوجوان موضوع مواد (۸) و (۹) قانون
ث – كودك يا نوجوان بي سرپرست (فاقد سرپرست): كودك يا نوجوان موضوع بندهاي (الف) و (ب) ماده (۸) قانون
ج – كودك يا نوجوان بدسرپرست: كودك يا نوجوان موضوع بندهاي (ج) و (د) ماده (۸) قانون
چ – سرپرست منحصر: دختران و زنان بدون شوهري كه حداقل داراي سي سال سن بوده و مطابق حكم قطعي دادگاه، سرپرستي كودك يا نوجوان اناث بي‏ سرپرست و بدسرپرست را پذيرفته و بر عهده دارند.
ح – سرپرستان: زن و شوهر بدون فرزند يا داراي فرزند كه به حكم قطعي دادگاه، سرپرستي كودك يا نوجوان بي ‏سرپرست يا بدسرپرست را پذيرفته و بر عهده دارند.
خ – قرار سرپرستي آزمايشي: تصميم دادگاه صالح مبني بر واگذاري سرپرستي كودك يا نوجوان قبل از صدور حكم سرپرستي دايم به مدت شش ماه
د – مداخلات تخصصي: مجموعه اقدامات مبتني بر شواهد و تجارب علمي به منظور تشخيص و شناسايي مشكل و ارايه طرح كمكي متناسب با شرايط خانواده فرزندپذير با تأكيد بر تأمين منافع عاليه كودك يا نوجوان تحت سرپرستي

ماده ۲ – متقاضيان سرپرستي مقيم ايران مكلفند تقاضانامه خود را به ضميمه مدارك مربوط به مشخصات فردي و وضعيت خانوادگي، تحصيلي، شغلي و مالي، مطابق برگه (فرم) واحد كه توسط سازمان با رعايت قوانين و مقررات مربوط تنظيم و ابلاغ مي شود، شخصاً يا به وسيله نماينده قانوني به اداره بهزيستي محل اقامت ارايه كنند.

تبصره – ادارات بهزيستي مكلفند پس از دريافت تقاضانامه و مدارك موضوع اين ماده از متقاضيان سرپرستي و نيز اخذ تاييديه هاي لازم موضوع بندهاي (ب)، (هـ)، (و) و (ح) ماده (۶) قانون از مراجع ذي ربط، مراتب را همراه اعلام نظر كارشناسي حداكثر پس از دو ماه از دريافت تقاضانامه به دادگاه صالح تقديم نمايند.

ماده ۳ – ايرانيان متقاضي سرپرستي مقيم خارج از كشور مكلفند تقاضانامه و مدارك موضوع ماده (۲) اين آيين نامه را مطابق برگه (فرم) واحد كه توسط سازمان با رعايت قوانين و مقررات مربوط تنظيم و ابلاغ مي شود، به سفارتخانه ها، كنسولگري ها و يا دفاتر حفاظت منافع جمهوري اسلامي ايران تقديم نمايند.

تبصره ۱ – سفارتخانه ها، كنسولگري ها و دفاتر حفاظت منافع جمهوري اسلامي ايران مكلفند مدارك فوق الذكر را پس از تأييد جهت اعلام به سازمان به وزارت امور خارجه ارسال نمايند.

تبصره ۲ – مراجعه حضوري دارندگان حكم سرپرستي به سازمان در زمان تحويل كودك يا نوجوان الزامي است مگر اينكه كودك يا نوجوان، مقيم خارج از كشور باشد كه در اين صورت تحويل وي با لحاظ قوانين و مقررات حاكم توسط سفارتخانه ها، كنسولگرها و يا دفاتر حفاظت منافع جمهوري اسلامي ايران انجام خواهد شد.

ماده ۴ – متقاضيان سرپرستي كه ادعاي يافتن طفلي را دارند، موظفند مراتب را در اسرع وقت به ادارات بهزيستي محل يافتن طفل اعلام كنند. ادارات بهزيستي مكلفند مراتب را به ضميمه مدارك و گزارش هاي لازم جهت اثبات ادعاي يابنده به مراجع قضايي منعكس نمايند.

تبصره ۱ – پس از اثبات ادعاي يابنده طفل در دادگاه، در صورتي كه يابنده متقاضي سرپرستي و واجد شرايط مندرج در قانون براي سرپرستي باشد با رعايت فرايند مقرر در ماده (۲) اين آيين نامه و اولويت هاي مندرج در تبصره (۳) ماده (۵) قانون، در اولويت واگذاري سرپرستي قرار مي گيرد.

تبصره ۲ – تا زمان تكميل تحقيقات اوليه و طي مراحل قانوني توسط مراجع ذيصلاح، كودك يا نوجوان با معرفي دادگاه صالح توسط سازمان نگهداري خواهد شد. در موارد اضطراري كه مصالح عاليه كودك يا نوجوان اقتضا مي نمايد، كودك يا نوجوان مطابق ضوابط مربوط و به تشخيص سازمان به صورت موقت توسط ادارات بهزيستي و يا يابنده تحت نظارت سازمان نگهداري مي شود و متعاقب آن موضوع در اسرع وقت به ضميمه مدارك و گزارش هاي لازم جهت اثبات ادعاي يابنده به مراجع قضايي منعكس خواهد شد.

ماده ۵ – متقاضي يا متقاضيان سرپرستي بايد متعهد گردند تمامي هزينه هاي مربوط به نگهداري و تربيت و تحصيل افراد تحت سرپرستي را حين سرپرستي و پس از فوت تا تعيين سرپرست جديد تأمين نمايند. سرپرست منحصر يا سرپرستان موظفند با نظر سازمان، خود را نزد يكي از شركت هاي بيمه به نفع كودك يا نوجوان تحت سرپرستي بيمه عمر كنند.

تبصره – حداقل سرمايه بيمه عمر موضوع اين ماده با توجه به شرايط جامعه و نيازهاي آتي كودك يا نوجوان با نظر سازمان تعيين خواهد شد. موارد استثنا از حكم اين ماده به تشخيص دادگاه خواهد بود.

ماده ۶ – در صورت فوت سرپرست منحصر يا سرپرستان، افراد تحت سرپرستي در حكم افراد تحت تكفل متوفي محسوب گرديده و صندوق بازنشستگي ذي ربط موظف است تا تعيين سرپرست جديد نسبت به برقراري و پرداخت مزاياي مستمري وظيفه بازماندگان به افراد تحت سرپرستي اقدام كند.

تبصره – كودك يا نوجوان تحت سرپرستي جزو عائله تحت تكفل سرپرست منحصر يا سرپرستان محسوب و از زمان قرار سرپرستي آزمايشي حسب مورد از كليه مزاياي قانوني وفق قوانين و مقررات مربوط برخوردار خواهد شد.

ماده ۷ – سازمان مكلف است هرگونه تغيير در وضعيت سرپرستي افراد تحت سرپرستي اعم از فوت سرپرست منحصر يا هر يك از سرپرستان، طلاق، جدايي و فسخ حكم سرپرستي آنها و تعيين سرپرست جديد را به مراجع ذي ربط از جمله دستگاه محل خدمت و صندوق بازنشستگي ذي ربط اعلام كند تا سازمانهاي مذكور حسب مورد نسبت به اجراي تكاليف قانوني مربوط از جمله قطع يا برقراي حقوق مستمري و مزاياي متعلقه اقدام نمايند.

ماده ۸ – سازمان مكلف است به محض اطلاع از بروز هرگونه اختلال در روند سرپرستي كودك يا نوجوان تحت سرپرستي، مداخلات تخصصي نموده و در صورتي كه تشخيص دهد ادامه سرپرستي مطابق مصلحت كودك يا نوجوان نيست و فسخ حكم سرپرستي ضروري است، با ارايه گزارش لازم تقاضاي فسخ حكم سرپرستي را از دادگاه صالح نمايد.

ماده ۹ – هر يك از سرپرستان مكلفند در صورت فوت ديگري يا زندگي مستقل يا وقوع طلاق بين آنان، مراتب را به صورت كتبي به سازمان اعلام كنند. سازمان مكلف است پس از اطلاع و انجام بررسي هاي كارشناسي لازم مراتب را همراه با درخواست به دادگاه اعلام كند تا دادگاه با در نظر گرفتن نظر مشورتي سازمان و نظر كودكان بالغ نسبت به واگذاري سرپرستي به يكي از زوجين يا شخص ثالث، اتخاذ تصميم نمايد.

ماده ۱۰ – هرگاه سرپرست در صدد ازدواج برآيد، بايد مشخصات فرد مورد نظر را به دادگاه صالح اعلام كند. در صورت درخواست دادگاه، سازمان نسبت به انجام امور كارشناسي و ارايه مشاوره هاي لازم به سرپرست اقدام مي نمايد. در صورت وقوع ازدواج، سازمان مكلف است گزارش ازدواج را به دادگاه اعلام تا با حصول شرايط قانون نسبت به ادامه سرپرستي به صورت مشترك و يا فسخ آن اتخاذ تصميم نمايد.

ماده ۱۱ – افرادي كه بنا به دلايل موجه و يا تحت شرايط خاص، سرپرستي كودك يا نوجواني را حداقل يك سال پيش از سپردن به سازمان عهده دار بوده اند، در صورتي كه متقاضي سرپرستي و واجد شرايط مقرر در قانون براي سرپرستي باشند، در صورت اثبات دلايل موجه يا شرايط خاص نزد دادگاه صالح، نسبت به سرپرستي كودك يا نوجوان تقدم دارند.

ماده ۱۲ – سازمان مكلف است با رعايت احوال شخصيه پيروان اديان رسمي مصرح در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، به منظور راهنمايي و مشاوره افرادي كه سرپرستي كودك و نوجوان را عهده دار مي شوند، با استفاده از ظرفيت هاي موجود و بدون توسعه ساختار تشكيلاتي، نسبت به ايجاد دفاتر مشاوره ديني مربوط به امور فرزندخواندگي با همكاري مركز مديريت حوزه علميه اقدام نمايد. واگذاري سرپرستي كودك يا نوجوان منوط به تأييد دفتر مذكور مبني بر اخذ راهنمايي و مشاوره توسط سرپرست منحصر يا سرپرستان از دفاتر مذكور خواهد بود.

ماده ۱۳ – نظارت بر حسن اجراي اين آيين نامه و نيز نظارت بر وضعيت كودك يا نوجوان در خانواده در همه مراحل در داخل كشور بر عهده سازمان و در خارج از كشور با لحاظ قوانين و مقررات حاكم، بر عهده سفارتخانه ها، سركنسولگري ها و يا دفاتر حفاظت منافع جمهوري اسلامي ايران است.

معاون اول رئيس جمهور – اسحاق جهانگيري